Suriye’de yaşanan iç savaş sebebiyle ülkemize büyük kitleler halinde göç eden Suriyelilerin, Türkiye Cumhuriyeti’nde taşınmaz mal edinimleri ve miras konusu gündeme gelmiştir. Suriyeliler ve Miras konusunda mevcut emlak sorunları yaklaşık 90 yıl öncesine dayanmakla birlikte mütekabiliyet ilkesi gereği bazı kanunlar ve yönetmelikler çıkarılmış, çeşitli yargı kararları ortaya çıkmıştır.
Geçmişte Suriye’de yürürlükteki arazi rejimine nazaran, hak sahibine arazisi üzerinde esas itibariyle, “mülkiyet hakkı” değil de bir nevi “tasarruf hakkı” tanınmakta ve bu hak, mal sahibinin tasarrufundaki araziyi yasada öngörülen sürede kullanmaması halinde düşmekteydi. Suriye’de 1958 yılında kabul edilen Toprak Reformu da mülkiyet hakkı üzerinde ciddi kısıtlamalar getirmişti. Aynı zamanda Suriye miras hukukuna göre yabancı uyruklu şahıslar miras yolu ile taşınmaz mal edinememekteydi. Bu sebeplerden ötürü Türk vatandaşları Suriye’de mülkiyet haklarını kullanamamış ve ciddi hak kayıpları yaşamışlardı.
Mütekabiliyet İlkesi
Türk vatandaşlarının Suriye’de yaşadıkları hak kayıplarına karşı mütekabiliyet ilkesi gereğince Suriye uyruklu bütün özel ve tüzel kişilerin, Türkiye’de bulunan taşınmaz ve taşınır -zati ve ev eşyası hariç- malları ile bütün hak ve menfaatlerine 28/5/1927 gün ve 1062 sayılı Kanun hükümleri gereğince Hazinece el konulmuştur. Suriye uyruklularının yeni taşınmaz edinimi de yasaklanmıştır. Getirilen bu düzenlemeyle, düzenlemeden önce Suriyelilerin Türkiye’de edindikleri taşınmaz malların tapu sicillerine uygulamada ‘’1062 Şerhi’’ adı verilen şerh konulmuştur. Bu şerh gereğince Suriyelilerin Türkiye’deki gayrimenkulleri üzerindeki tasarruf yetkisi tamamen Milli Emlak Genel Müdürlüğünce kullanılmaya başlanmıştır. Başkaca bir ülkenin vatandaşlığına sahip olsalar dahi uyruğu Suriye olan kişilerin Türkiye’de taşınmaz mal edinmesi mümkün değildir. Hatta Suriye uyruklu kişinin sonradan Türk vatandaşlığı kazanması dahi bu durumu değiştirmemektedir.
Günümüzde Suriyelilerin Türkiye’de miras hakkına sahip olması konusunda, Suriye’den gelirken birçok kişinin kimliklerini dahi getiremedikleri ve ülkedeki olağanüstü hal dolayısıyla malvarlıklarıyla ilgili bilgilere veya malvarlıklarına nasıl ulaşacakları belli olmadığından bir yorum yapmak mümkün olmamaktadır. Mirasçıların tereke oluşturulurken Suriye’deki malvarlığını Türkiye’den görmesi mümkün değildir. Yabancılık unsuru barındıran bu miras ilişkilerinde de MÖHUK madde 20 uygulama alanı bulacaktır. Buna göre: “Miras ölenin millî hukukuna tâbidir.” Bu halde kural olarak Suriye hukuku uygulanacaktır. Türkiye’de bulunan taşınmazlar hakkında Türk hukuku uygulanır. Mirasın açılması sebeplerine, iktisabına ve taksimine ilişkin hükümler terekenin bulunduğu ülke hukukuna tâbidir. Tereke Türkiye’de bulunuyorsa Türk hukuku, Suriye’de bulunuyorsa Suriye hukuku uygulanacaktır. Mirasçısı yoksa Türkiye’de bulunan mirasçısız tereke devlete kalacaktır.
Ölüme Bağlı Tasarrufların Durumu
Ölüme bağlı bir tasarruf söz konusu ise tasarrufun şekline genel kural olan MÖHUK madde 7 gereği “Hukukî işlemler, yapıldıkları ülke hukukunun veya o hukukî işlemin esası hakkında yetkili olan hukukun maddî hukuk hükümlerinin öngördüğü şekle uygun olarak yapılabilir” hükmü uygulanır. Tasarruf, Türkiye’de yapılıyorsa Türk hukuku uygulanacaktır. “Ölüme bağlı tasarruf ehliyeti, tasarrufta bulunanın, tasarrufun yapıldığı andaki millî hukukuna tâbidir” hükmü gereği ise Suriye vatandaşlarından bahsettiğimize göre Suriye hukukuna tabi olacaktır. Türkiye’deki Suriyelilere verilen geçici koruma kimliklerinin sağladığı statü bulundukları ülkenin hukukunun uygulanmasını gerektirir. Hatay krizinden sonra Suriye, Türklerin Suriye’de taşınmaz edinmesini yasaklayınca, Türkiye de karşılıklılık gereği Suriyelilerin Türkiye’de taşınmaz mal edinmesini yasaklamıştır. Bu nedenle Suriye vatandaşı bir kimsenin Türkiye’de taşınmaz edinmesi mümkün değildir; ancak Türkiye’de şirket kurabilir, hisse sahibi olabilir ve şirket hesabına taşınmaz mal edinebilirler. Bunlar için taşınmazlar Türkiye’de bulunuyorsa Türk hukuku uygulanacaktır. Bu süreçle ilgili detaylı bilgi almak ve prosedüre hakim olmak için iyi bir İstanbul miras avukatı veya Esenyurt boşanma avukatı ile çalışmak taraf menfaati bakımından yararlı olacaktır.
Konu hakkında daha detaylı bilgi almak ve aklınıza takılan tüm sorularınız için Kaya & Kadakoğlu Hukuk Bürosuna ulaşabilirsiniz. İletişim için info@kayalegalservice.com mail adresi ve 0532 442 62 33 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.
